Circulair Real Estate 2023 was een conferentie die in het teken stond van duurzaam bouwen en ketensamenwerking in de vastgoedsector. Het doel van deze conferentie was om professionals uit de vastgoedwereld samen te brengen en de nieuwste ontwikkelingen en innovaties op het gebied van circulair bouwen te delen. Circulair bouwen heeft als doel om materialen en grondstoffen te hergebruiken, en zo bij te dragen aan een duurzamere toekomst voor onze planeet. Tijdens deze conferentie kwamen vernieuwers en visionairs samen om samen te werken aan deze missie. In dit artikel wordt een beeld geschetst over hoe de sprekers op Circulair Real Estate Nederland 2023 ieder op zijn beurt bepaalde thema’s ter discussie stelden.
Door: Emiel Wolfs, Jelle van der Hout en Bram Joosten, studenten Bouwkunde HAN Arnhem t.b.v. afstudeeronderzoek
De eerste spreker Thomas Rau is een visionair architect en ondernemer die bekend staat om zijn innovatieve ideeën over duurzaamheid en circulariteit. In zijn presentatie sprak Rau over zijn missie om de bouwsector radicaal te veranderen en circulaire principes te integreren in het ontwerp en de bouw van gebouwen. Hij benadrukte het belang van het verminderen van het gebruik van grondstoffen en het streven naar het hergebruik en de recycling van materialen. Rau pleitte ook voor een nieuwe manier van denken over eigendom en gebruik, waarbij producten en materialen niet worden verkocht, maar als dienst worden aangeboden. Hierdoor wordt de verantwoordelijkheid voor het beheer en onderhoud van producten en materialen verschoven van de gebruiker naar de producent, wat bijdraagt aan een circulaire economie. Door zijn inspirerende visie en pragmatische aanpak wist Rau zijn publiek aan het te denken zetten en bracht menig vervolgspreker in de verlegenheid.
Zie ook: video interview met Thomas Rau met zijn visie op circulair bouwen (duur: 3 minuten)
Hierop volgde een debat met de vraag “Hoe brengen we circulariteit in de keten?”. Het debat werd geleid door Vincent Gruis, Hoogleraar van de TU Delft en Voorzitter Transitieteam Circulaire Bouweconomie. Het viertal deelnemers: Jelle Bluemink van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Constantijn Berning van EDGE Technologies, Harwil de Jonge van Heijmans Vastgoed en Gerrolt Ooijman van Wonion bespraken dit vraagstuk. Er werden interessante ideeën uitgewisseld over hoe de ketensamenwerking kan bijdragen aan het realiseren van circulaire doelstellingen in de vastgoedsector. Harwil de Jonge gaf bijvoorbeeld aan dat ieder bedrijf tegenwoordig zijn eigen platform creëert voor het archiveren van materialen, maar dat daarmee de schaal onvoldoende is om nuttig gebruikt te kunnen worden. Waarom gaan we niet met meerdere partijen één platform delen? Daarnaast bespraken de deelnemers hun samenwerkingen met Staatsbosbeheer en landbouwers en hoe deze kunnen bijdragen aan de productie van bouwmaterialen. Jelle Bluemink, de spreker vanuit de overheid, gaf daarbij aan te streven naar de realisatie van 50.000 hectare vezels op landbouwgrond, waarmee dhr. Bluemink hintte op het biobased bouwen. Het debat liet zien dat er nog veel vraagstukken zijn waarop de vastgoedsector samen met andere partijen een oplossing moet vinden om tot een circulaire economie te komen.
Zie ook: de recap van de dag met Vincent Gruis, moderator (duur: 1 minuut) en het video interview over de circulaire bouweconomie (duur: 4 minuten).
Video interview met Constantijn Berning, Executive Development Director EDGE over de CO2 voetprint en circulariteit in de keten (duur: 10 minuten)
De volgende spreker was Do Janne Vermeulen, architect bij Team V. Zij deelde haar ervaringen met het bouwen in hout als circulair materiaal, Team V heeft met het project HAUT, een 73 meter hoge houten woontoren in Amsterdam, in 2019 de Circular Award gewonnen. Volgens Vermeulen was het gebruik van hout als constructiemateriaal niet alleen duurzaam, maar zorgt het ook voor een esthetisch mooi gebouw. Maar ze gaf ons ook een inkijkje in andere projecten van Team V Architectuur. Bij het project Neuron in Eindhoven, een gebouw van TU/e dat afgelopen jaren gerenoveerd is, gaat Team V voor een circulaire aanpak door veel elementen in zijn geheel zo efficiënt mogelijk te hergebruiken. Vermeulen benadrukte in de vragenronde dat aannemers vaak vragen de materialen niet te specificeren, waarop haar antwoord dat Team V gebouwen wil maken die niet alleen duurzaam zijn, maar ook tijdloos en esthetisch mooi blijven. Om dit te bereiken, specificeert het bureau de materialen die ze gebruiken nauwkeurig.
Na de pauze sprak Hein Wegdam van ING. Hij gaf aan dat nieuwbouw slechts 1 à 2% uitmaakt van de vastgoedsector en dat daarom de focus, voor een circulaire economie, volgens hem moet liggen op het zo lang mogelijk behouden van het bestaande vastgoed en juist deze gebouwen duurzaam maken. Wegdam benadrukte dat als er toch gebouwd wordt, dit op de lange termijn gericht moet zijn. Tijdens de Q&A werd de vraag gesteld of er mogelijk een rentevoordeel te behalen valt bij hoge impact duurzaamheidsmaatregelen. Wegdam gaf aan dat dit zeker reëel zou kunnen zijn en dat ING hier ook mee bezig is, wel kon hij zeggen dat een duurzamer gebouw een hogere transactiewaarde zou hebben die op kan lopen tot 17%.
Zie ook het artikel met Bas Bordewijk, Sustainability Expert ING over de financierbaarheid van circulair bouwen.
In de introductie van Bas van de Griendt stelt hij dat waarde een fictie is en wijst op de 6 EU Milieudoelen en het Green House Protocol als belangrijke richtlijnen voor duurzaamheid in de vastgoedsector. Hij benadrukt het toekomstbeeld van belasting op CO2 en de noodzaak om aandacht te besteden aan ‘Embodied Carbon’ wat hierop de vervolgstap gaat worden. In zijn afronding benadrukte Van der Wiel nogmaals dat de waarde niet in het object zit maar in het subject. In reactie op een vraag uit de groep over waarom er wel geld beschikbaar is voor energie verduurzaming maar niet voor circulariteit, legt Van der Wiel uit dat het probleem ligt in het feit dat de waarde van materialen niet wordt gegarandeerd en circulariteit niet meetbaar is.
Maik Knuiman, werkzaam voor de Provincie Gelderland, sprak over de circulaire sloop van het Prinsenhofgebouw in Arnhem. Hij gaf aan dat sloopovereenkomsten vaak weinig flexibiliteit bieden en dat het gebouw vooral snel gesloopt moet worden, ook als er juist wel circulair gewerkt zou willen worden. Om een brongebouw te kunnen hergebruiken is vaak een doelgebouw nodig en het is belangrijk om dit van tevoren te communiceren om partijen te kunnen vinden die het materiaal willen overnemen. Het probleem zit bij de product garanties, het lukte Knuiman wel om deze te verkrijgen door het inzetten van een gemonitord protocol. Als slotwoord gaf hij aan dat men in hoge mate afhankelijk is van alle partijen en men elkaar nodig heeft. En hij sprak zijn grote verbazing uit dat nog geen enkele ontwikkelaar naar hem toe is gekomen met interesse in hoe hij deze circulair sloop had volbracht.
Zie ook: video interview met Maik Knuiman, moderator (duur: 1 minuut)
Het tweede debat met Josja van der Veer, Gemeente Amsterdam, Titia Siertsema, NVTB, Wim-Heerke Spronk, The Green Solution Group en Onno Dwars, Ballast Nedam Development geleid door Vincent Gruis, bood interessante inzichten over de toekomst van circulair bouwen en de rol van MPG in het proces. Er was consensus dat de MPG niet de werkelijkheid weergeeft van de milieu-impact en dat er behoefte is aan een landelijk geldende norm voor circulair bouwen. Op de stelling dat circulair bouwen verplicht moet worden, was er een overtuigende meerderheid. Het is duidelijk dat er veel interesse en steun is voor circulair bouwen, maar ook dat er nog veel onduidelijkheid en werk aan de winkel is om deze duurzame manier van bouwen te integreren in de praktijk.
Zie ook: artikel van Wim-Heerke Spronk ‘Is er nog wel ruimte voor niet circulair bouwen?
Video interview met Josja van der Veer, directeur ontwikkeling, Gemeente Amsterdam over hoe circulariteit een belangrijk thema is binnen de gemeente Amsterdam (duur: 6 minuten)
Video interview met Onno Dwars, CEO Ballast Nedam Development over de CO2 transitie (duur: 4 minuten)
Om af te sluiten met een quote van Maik Knuiman: ´Je hebt elkaar vooral nodig.
>> Meer artikelen over het congres Circulair Real Estate zijn te lezen op de website van Het Houtblad en van Bouwwereld.
Aftermovie
Tip: Klik op het icoon 
voor ondertiteling.
De aftermovie geeft een mooie impressie van de dag. (Duur: 3 min.) Deel gerust op socials met #CirculairRealEstate en @Managementproductions.
Tijdens Circulair Real Estate 2023 kwamen thema’s als ‘de keten is zo sterk als de zwakste schakel’, ‘de commerciële waardering’, ‘circulair delven’ en ‘is er nog wel ruimte voor niet circulair bouwen?’ aan bod. Bedankt aan onze partners Sapa by Hydro, Bouwwereld en Het Houtblad.
Zie voor meer informatie, het programma en alle sprekers CirculairRealEstate.nl.
